معماری سنتی ژاپن از چوب ساخته شده و کمی از زمین بالاتر قرار دارد و دارای سقف‌های پوشیده از کاه است. در این سبک معماری، به جای دیوارهای معمولی، از درهای کشویی استفاده می‌شود.
ژاپن به عنوان یک کشور جزیره‌ای، به خصوص در شهرهای ساحلی، رطوبت بالایی دارد و در فصل‌های بهار و تابستان مناطق ایده‌آلی برای گردشگری در تور ژاپن محسوب می‌شوند.
دمای زمستان در مناطق مختلف متفاوت است، اما به طور میانگین در محدوده ۶ تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد قرار دارد. این تغییرات آب و هوایی تأثیر زیادی بر سبک معماری ژاپن گذاشته‌اند. (آشنایی با آب و هوای کشور زیبای ژاپن)
برای آشنایی بیشتر با معماری ژاپن، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
ابتدا به بررسی ادیان ژاپن پرداخته و سپس به معماری سنتی و مدرن ژاپن خواهیم پرداخت.
ادیان ژاپن
در ژاپن چندین دین وجود دارد:
شینتو
بودیسم
کنفوسیوس‌گرایی
اعتقادات بومی ژاپن (شینتو)
شینتو
شینتو دین باستانی ژاپن است که خدای خورشید را به عنوان نگهبان ژاپن در نظر گرفته و خاندان امپراتوری را نوادگان آن می‌دانند. شینتو از فرهنگ و سنت‌های ژاپن نشأت گرفته است.
خدایان شینتو با نام «کامی» (Kami) شناخته می‌شوند و به ارواح مقدسی اشاره دارند که در عناصر طبیعی و مفاهیم حیاتی زندگی قرار دارند. برای مثال، باد، باران، کوه‌ها، درختان و رودخانه‌ها از جمله این نمادها هستند.
پیروان شینتو معتقدند که همه پدیده‌های جهان دارای روح مخصوص به خود هستند. و الهه آما‌تِر‌اسو، خدای خورشید، مهم‌ترین خدای شینتو به شمار می‌رود و نام او در بسیاری از معابد ژاپن حک شده است.
بودیسم
بودیسم که هم‌اکنون حدود ۵۰۰ میلیون پیرو در سراسر جهان دارد، در اواسط قرن ششم به ژاپن معرفی شد و با حمایت امپراتور وقت در سراسر ژاپن گسترش یافت و تغییرات بزرگی را به همراه داشت. بودیسم ژاپنی به مکتب مهایانه تعلق دارد و بیشتر بر رستگاری در بهشت تأکید دارد تا تکمیل خود.
مقاله پیشنهادی: بهترین زمان سفر به ژاپن
کنفوسیوس‌گرایی
کنفوسیوس‌گرایی توسط فیلسوف چینی کنفوسیوس تأسیس شد و به‌طور گسترده‌ای پذیرفته شد، اما با گذشت زمان توسط بودیسم جایگزین گردید.
معماری سنتی ژاپن
معماری ژاپن مانند چین از خانه‌های زیرزمینی اولیه آغاز شد. ساختمان‌های ساده با سقف‌های پوشیده از کاه بر روی ستون‌های بامبو ساخته می‌شدند.
معماری ژاپن نیاز داشت که با شرایط آب و هوایی آن منطقه تطبیق یابد. جنگل‌های غنی و بارش باران، استفاده از چوب به عنوان ماده اصلی ساختمان و معرفی سقف‌های شیب‌دار برای مقابله با باران‌های شدید را ضروری کرده بود.
ارتباط با طبیعت
تأثیر شینتو و بودیسم، ارتباط مردم با طبیعت را در معماری ژاپن برجسته کرده است. این تأثیر در استفاده از نور طبیعی در خانه‌های قدیمی، استفاده از چوب به شکل خام و طراحی خانه‌ها به‌گونه‌ای که دید مناسبی به مناظر طبیعی و تغییرات فصلی داشته باشند، مشهود است.
عناصر استفاده‌شده در معماری ژاپن
- چوب
- شوجی و درهای کشویی
- تاتامی
- انگاوا (راهروی چوبی)
- گنکان (ورودی)
- هماهنگی با طبیعت
چوب
برای مدت طولانی، چوب عنصر اصلی معماری سنتی ژاپن بوده است. ژاپن به دلیل زمین‌لرزه‌های فراوان، چوب را به عنوان ماده اصلی ساختمان‌ها انتخاب کرده است. در خانه‌های قدیمی ژاپن، چوب با احترام و در استفاده‌های مختلف از ساختمان‌ها حفظ می‌شد و از رنگ و بافت طبیعی آن استفاده می‌شد.
برخی از ساختمان‌ها بدون استفاده از میخ ساخته می‌شدند و از روش‌های جایگزین برای اتصال اجزا استفاده می‌کردند. به عنوان مثال، در سبک‌های قدیمی، سقف‌های پوشیده از کاه با شیب ملایم و با استفاده از سنگ‌ها به‌جای میخ ساخته می‌شدند.
صفحه‌های کشویی و درهای لغزنده
خانه‌های قدیمی ژاپنی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که اتاق‌ها را با استفاده از شوجی‌های قابل جابجایی و فوسوما (درهای کشویی) از هم جدا می‌کنند. این طراحی باعث می‌شود که خانه به اتاق‌های مختلفی تقسیم شود. این نوع صفحات نازک و از کاغذ ساخته شده‌اند و نقش مهمی در ورود نور طبیعی و سایه به داخل خانه ایفا می‌کنند. برای پوشاندن خانه از پرده‌های ضخیم‌تری استفاده می‌شد و شیشه‌های پنجره به‌کار نمی‌رفت. صفحات کشویی و درهای لغزنده هنوز هم در خانه‌های امروزی استفاده می‌شوند و یکی از صادرات معروف ژاپن به غرب به شمار می‌روند.
نور و سایه در معماری ژاپن
دلیل وجود سایه‌های فراوان در معماری ژاپنی ارتباط نزدیکی با بارش‌های مکرر دارد. ساختمان‌های ژاپنی از چوب ساخته می‌شوند و ستون‌ها به دلیل باران شدید سریع‌تر پوسیده می‌شوند. به همین دلیل، سقف‌ها باید به طور کامل این ستون‌ها را بپوشانند و برای جلوگیری از ورود باران به داخل، نیاز به پیش‌آمدگی‌های عمیق ۲ تا ۳ متری دارند. در نتیجه، نور تنها می‌تواند به صورت افقی از زیر این پیش‌آمدگی‌های بلند وارد شود. این سبک معماری به طور کامل با معماری اروپایی مانند پانتئون که نور از بالا به طور مستقیم وارد می‌شود، متفاوت است.
مقاله پیشنهادی: هانامی: جشن شکوفه های گیلاس در ژاپن
نور در معماری ژاپن
سبک معماری ژاپنی که در آن نور به صورت جانبی وارد می‌شود، در خارج از ژاپن به ندرت دیده می‌شود. در معماری ژاپن، سایه‌ها برجسته می‌شوند و شوجی‌های کاغذی به عنوان صفحات متحرک برای پخش مؤثر نور نقش مهمی ایفا می‌کنند. شوجی یکی از عناصر مهم در فرهنگ ژاپنی است و حتی در معماری مدرن نیز، ساختمان‌هایی با سایه‌های وسیع و تأثیرات نوری مشابه شوجی دیده می‌شوند. به عنوان مثال، موزه اوگاساوارا در استان ناگانو یکی از آثار اولیه ریو نیشیزاوا از شرکت معماری SANAA است که در آن نور به طور مستقیم به داخل وارد نمی‌شود، بلکه از میان خطوط دقیق ترسیم‌شده روی شیشه‌های پنجره عبور کرده و سطح نوری مبهمی را ایجاد می‌کند.
تاتامی
تاتامی یکی از عناصر سنتی در معماری ژاپنی است که از کاه برنج ساخته شده است. این حصیرها برای پوشش بیشتر کف خانه‌ها استفاده می‌شوند و سطح نرمی برای نشستن یا خوابیدن فراهم می‌کنند. عطر ملایم تاتامی با چوب ترکیب شده و بوی منحصر به فردی به خانه‌های ژاپنی می‌دهد که این عطر در اطراف خانه منتشر می‌شود. حصیرهای تاتامی هنوز هم محبوبیت دارند و در بسیاری از آپارتمان‌ها و خانه‌های جدید حداقل یک اتاق با تاتامی پوشیده می‌شود.
انگوا (ایوان چوبی)
خانه‌های قدیمی ژاپنی دارای ایوان‌های چوبی هستند که دور تا دور خانه کشیده شده‌اند. این ایوان‌ها که به «انگوا» معروف هستند، نقش یک راهرو بیرونی را ایفا می‌کنند. این فضا اغلب در انیمه‌ها و فیلم‌های ژاپنی به تصویر کشیده می‌شود.
گِنکان (ورودی خانه)
در خانه‌های مدرن ژاپنی، یک فضای فرورفته بین ورودی و سایر قسمت‌های خانه وجود دارد. این قسمت به عنوان مکانی که بیشتر در معرض آلودگی است شناخته می‌شود و نقش جداکننده‌ای بین فضای بیرون و داخل خانه ایفا می‌کند. در این مکان، افراد کفش‌های خود را درآورده و سپس وارد خانه می‌شوند. از دیرباز، گِنکان به عنوان روشی عملی برای تمیز نگه داشتن فضای زندگی خانواده‌ها در نظر گرفته شده است.
معماری مدرن ژاپن
توکیو یکی از شهرهای مدرن ژاپن است که به عنوان “شهر تکنولوژی” شناخته می‌شود. ربات‌ها، تقاطع‌های بزرگ، قطارهای مدرن و زمین‌های بازسازی شده نمونه‌هایی از این شهر آینده‌نگر هستند.
معماری توکیو نمونه‌ای از طراحی مدرن و سبک زندگی معاصر است که در سراسر جهان مورد تحسین قرار گرفته است. بسیاری از شهرهای بزرگ در جریان جنگ جهانی دوم ویران شدند و در سال‌های پس از آن، به سرعت مسکن‌ها و کسب‌وکارها بازسازی شدند. بازدیدکنندگان ممکن است از ظاهر یکنواخت بلوک‌های بتنی و کمبود نئون شکایت کنند، اما این یک تصور اشتباه است.
توکیو مملو از شاهکارهای معماری شگفت‌انگیز است؛ ساختمان‌هایی با اشکال و ساختارهای غیرممکن که مفهوم خانه‌های کوچک را کاملاً تغییر داده‌اند.
مقاله پیشنهادی: آشنایی کامل با کوه فوجی یاما ژاپن
اوموتساندو
ژاپن تاکنون چندین بار موفق به دریافت جایزه معماری پریتزکر شده است، اما شاید هیچ معماری به شهرت تویو ایتو، برنده سال ۲۰۱۳، نرسد. آثار او را می‌توان در سراسر کشور از جمله توکیو مشاهده کرد.
یکی از آثار برجسته او “ساختمان تودز اوموتساندو” در منطقه لوکس اوموتساندو است. در همین منطقه، پروژه‌های معماری دیگری توسط طراحان مختلف ساخته شده است که شامل ساختمان‌های لوکسی مانند “آئودی بیلدینگ” و “توکیو پلازا” با ساختاری شبیه به لانه زنبور و همچنین فروشگاه اصلی پرادا می‌شود. با یک پیاده‌روی ساده می‌توانید تمام این معماری‌های مدرن را ببینید و از زیبایی و شکوه آنها لذت ببرید.
شینجوکو
شینجوکو مرکز تجاری، اداری و خرید است و برج‌های بلند آن به‌خوبی قابل تشخیص هستند. در میان این برج‌های مستحکم و بلند، “برج کوکون مدرسه مد”، طراحی شده توسط پل نورتاکا تانگه (پسر معمار مشهور کنزو تانگه)، به‌ویژه چشمگیر است.
خانه چوبی در کیوتو
این خانه چوبی شگفت‌انگیز برای یک زوج و سه فرزند خردسال آنها در شمال کیوتو طراحی شده است. صاحبان خانه به دلیل علاقه شخصی و نیاز به مراقبت دائمی از کودکان، یک طرح باز را انتخاب کرده‌اند. در مرکز اتاق نشیمن یک درخت جوان قرار دارد که چندین متر ارتفاع دارد و هر سال با رشد کودکان رشد می‌کند. این خانه در طبقه همکف قرار دارد و اتاق‌های تاتامی و اتاق کودکان هر دو دارای پنجره‌های سقفی هستند.
مقاله پیشنهادی: جاذبه های دیدنی توکیو؛ بهترین مقصدها و نقاط جذب پایتخت ژاپن کجا هستند؟
خانه سنگی – هیروشی میتسوبیشی
این خانه در نقطه تلاقی سه شهر هیروشیما، یاماگوچی و شیمانه قرار دارد. هیروشی میتسوبیشی، معمار این خانه، به استفاده از مواد طبیعی و طراحی با امکان بازیافت آنها افتخار می‌کند. “خانه سنگی” یک شاهکار مینیمالیستی است که در برابر سرمای شدید مقاوم بوده و به راحتی قابل سکونت است.
طراحی این منطقه به گونه‌ای است که از خانه در برابر بادهای شدید و برف سنگین محافظت می‌کند و در ماه‌های گرم تابستان به عنوان یک مکان خنک استفاده می‌شود. میتسوبیشی تصمیم اساسی برای پوشاندن خانه با سنگ گرفت.
یکی از مزایای این خانه نزدیکی به یک رودخانه است. در زمستان، این سنگ‌ها از خانه در برابر سرمای شدید و یخ‌زدگی محافظت می‌کنند و در تابستان به کاهش دما و رطوبت کمک می‌کنند.
